Ile razy pomyślałeś: „Chcę zobaczyć najpiękniejsze wąwozy”? Pewnie niewiele, jeśli w ogóle. Szukając miejsca na wyjazd, przede wszystkim bierzemy pod uwagę morze, jeziora czy góry. Tymczasem Kraina Wąwozów Lessowych to wyjątkowy region, w którym znajduje się największe skupisko wąwozów lessowych w Europie. Przyjrzyjmy mu się bliżej.
Ogólnie o Krainie Lessowych Wąwozów
Kraina Lessowych Wąwozów jest jednym z najciekawszych rejonów turystycznych. Położona jest na północno-zachodnim skraju Wyżyny Lubelskiej. Wąwozy lessowe stanowią unikalne tło dla odpoczynku. Wyjątkowe ukształtowanie tego terenu przyciąga miłośników pięknych i nieczęsto spotykanych widoków, a także aktywności fizycznej. W rejonie znajduje się wiele szlaków pieszych oraz rowerowych. Coś dla siebie znajdą również miłośnicy historii, architektury, a nawet literatury.
W rejonie tak bardzo obfitującym w wąwozy lessowe znajduje się między innymi Kazimierz Dolny z wyjątkową renesansową zabudową, który bardzo chętnie odwiedzają również adepci malarstwa czy fotografii. Mięćmierz słynie z pięknych widoków, a Janowiec wyróżnia się ruinami obronnego zamku oraz skansenem. W tym rejonie znajdują się także Puławy z pięknym zespołem pałacowo-parkowym Czartoryskich oraz uzdrowiskowy Nałęczów, w którym można znaleźć wiele śladów obecności najsłynniejszych literatów.
Wybrane najpiękniejsze wąwozy
Korzeniowy Dół – najpopularniejszy spośród wąwozów Kazimierza Dolnego. Ma długość 400 m i znajduje się na prawym zboczu doliny Grodarza. O jego wyjątkowości stanowią wystające ze ścian grube, często poskręcane korzenie. Całość tworzy niesamowity, nieco fantastyczny klimat. Największe wrażenie robi jego środkowy odcinek, gdzie głębokość z 2–4 m wzrasta do nawet 8 m. Wąwóz jest wyłączony z ruchu kołowego, przebiega przez niego ścieżka dydaktyczna.
Wąwóz Głowackiego – to dolinny wąwóz znajdujący się w Nałęczowie. Wąwóz główny ma około 550 m długości i rozcina dno leśnej doliny, prezentując się bardzo malowniczo. Ramiona boczne o długości 100–150 m rozcinają zaś jej zbocza. Wąwozem prowadzi ścieżka spacerowa, na której znajdują się ławeczki, schodki i poręcze.
Oblasówka – uskok tektoniczny pogłębiony dodatkowo wąwozem dolinno-drogowym w kształcie litery „V”. Na długości ponad 600 m rozcina Równinę Radomską między Janowcem i Oblasami. Jego prawe zbocze ma wysokość 10 m, a lewe 40 m. Porasta go bujna roślinność, w tym paprocie nadające mu nieco bajkowego charakteru.
Szlaki turystyczne
Na terenie Krainy Lessowych Wąwozów wytyczono naprawdę wiele szlaków pieszych. Są bardzo zróżnicowane, zarówno pod względem długości, jak i charakteru okolicy, przez którą prowadzą. Spójrzmy na kilka z nich, by zobaczyć, że czeka na nas naprawdę szeroki wachlarz możliwości.
Szlak Wyżynny Zachodni prowadzi z Kazimierza Dolnego przez Wąwolnicę, Nałęczów aż do Lublina. Oznaczony jest kolorem czerwonym, a jego długość to aż 60 km. Prowadzi przez tereny o pięknych krajobrazach i bogatej historii. Zaprawieni w boju turyści podejmą wyzwanie przejścia go w całości, ale może być też okazją, by po kawałku odkrywać Płaskowyż Nałęczowski, zwiedzając po kolei miejscowości, przez które przechodzi szlak.
Ścieżka spacerowa okolice Kluczkowic oznaczona na zielono prowadzi turystów 9 km pętlą przez Wrzelowiecki Park Krajobrazowy. Jej trasa szczególnie malowniczo prezentuje się w czasie kwitnienia roślin tworzących runo leśne. Jej wschodnia część wiedzie wąwozami tą samą trasą co ścieżka przyrodnicza Skrzypowy Dół. Na pieszą wycieczkę należy wybrać pogodne dni. Po deszczu lessowe podłoże staje się bardzo błotniste.
Grodziska nad Chodelką to oznaczona na niebiesko ścieżka dydaktyczna o długości 15 km. Prowadzi ze wsi Chodlik na Kosmolaną Górę na terenie Rezerwatu Skarpa Dobrska. Ścieżka ma zaznajamiać turystów z dziedzictwem archeologicznym – jej trasa wiedzie obok czterech słowiański grodzisk z wczesnego średniowiecza.
Ścieżka przyrodnicza Kamienny Dół w Kazimierzu Dolnym prowadzi zaledwie 2,5 km nieoznakowaną trasą przez dwa dawne kamieniołomy. Wzdłuż jej trasy można zobaczyć pomniki związane z powstaniem styczniowym. Ścieżka wiedzie z wąwozu Kamienny Dół na ulicę Nadedworce przez tereny rzadko odwiedzane przez turystów.
Nałęczowski szlak literacki prowadzi w Nałęczowie przez 30 miejsc, które nie tylko są wizytówką miasta, lecz także związane są z pisarzami i poetami. Wśród nich możemy znaleźć między innymi:
– Pałac Małachowskich z drugiej połowy XVIII w. Obecnie działa w nim jedyne w Polsce Muzeum Bolesława Prusa. W wieku XIX pałac funkcjonował jako dom zdrojowy. Mieszkał w nim nie tylko Prus, lecz także Sienkiewicz czy Tatarkiewicz. Odbywały się w nim spotkania literackie, między innymi z Janem Parandowskim czy Marią Kuncewiczową.
– Dwór Górskich został wzniesiony na murach dawnej gorzelni. W 1890 r. zamieszkał w nim Stefan Żeromski jako nauczyciel córek właścicieli. Niedługo później opublikował nowele i został dostrzeżony jako bardzo obiecujący pisarz.
– Chata Stefana Żeromskiego została wybudowana w 1905 r. w stylu zakopiańskim. Stała się niejako salonem literackim. Pojawiali się tam Zofia Nałkowska czy Władysław Tatarkiewicz. W 1928 r. otwarto w chacie Muzeum Stefana Żeromskiego. Odwiedził je Stanisław Pigoń, Gustaw Herling-Grudzińsk oraz Czesław Miłosz.
– Willa Starówka została wzniesiona w 1909 r. Obecnie działa w niej pensjonat i restauracja. W latach 60. spotkania autorskie odbył tutaj między innymi Miron Białoszewski oraz Julian Przyboś.
Szlak architektury na swojej trasie liczy 31 punktów. Zostały one pogrupowane według gmin, dlatego łatwo można wybrać najbardziej interesujący nas odcinek. Szlak obejmuje ruiny średniowiecznych zamków, magnackie dwory i pałace czy barokowe świątynie. Wśród nich możemy znaleźć:
– Kamienice kupieckie przy Rynku Głównym w Kazimierzu Dolnym. To najlepiej zachowane renesansowe kamienice w kraju. Przyciągają spojrzenia dekoracyjną fasadą i bogato zdobioną attyką.
– Zespół pałacowo-parkowy w Puławach związany z Lubomirskimi oraz Czartoryskim. W najstarszej barokowej części zachował się westybul z krzyżowym sklepieniem wspartym na toskańskich kolumnach. Pałac nabrał klasycystycznego stylu w czasach Izabeli i Adama Czartoryskich. Księżna w świątyni Sybilli utworzyła muzeum pamiątek narodowych.
W Krainie Lessowych Wąwozów można także skorzystać ze szlaków rowerowych, kajakowych, a także tras nordic walking.